Tranh chấp đất đai sẽ phức tạp hơn nếu không có Giấy chứng nhận hoặc giấy tờ về quyền sử dụng đất, mặc dù phức tạp nhưng pháp luật đất đai vẫn quy định rõ trình tự, cách thức giải quyết.
Khi xảy ra tranh chấp đất đai thì Nhà nước khuyến khích các bên tự hòa giải hoặc giải quyết tranh chấp thông qua hòa giải ở cơ sở.
Nếu các bên tranh chấp không hòa giải được thì gửi đơn đến UBND xã, phường, thị trấn nơi có đất để hòa giải. Đây là thủ tục bắt buộc nếu không sẽ không được khởi kiện tại Tòa án hoặc gửi đơn đề nghị UBND cấp có thẩm quyền giải quyết (theo khoản 2 Điều 202 Luật Đất đai 2013).
Thời hạn hòa giải tại UBND cấp xã: Không quá 45 ngày, kể từ ngày nhận được đơn yêu cầu.
Kết quả hòa giải: Hòa giải thành thì kết thúc tranh chấp, nếu hòa giải không thành thì các bên có quyền khởi kiện tại Tòa án nhân dân hoặc đề nghị UBND huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh giải quyết (gọi chung là UBND cấp huyện).
Khoản 2 Điều 203 Luật Đất đai 2013 quy định cách thức giải quyết đối với trường hợp tranh chấp mà đất không có Giấy chứng nhận hoặc giấy tờ về quyền sử dụng đất như sau:
“2. Tranh chấp đất đai mà đương sự không có Giấy chứng nhận hoặc không có một trong các loại giấy tờ quy định tại Điều 100 của Luật này thì đương sự chỉ được lựa chọn một trong hai hình thức giải quyết tranh chấp đất đai theo quy định sau đây:
a) Nộp đơn yêu cầu giải quyết tranh chấp tại Ủy ban nhân dân cấp có thẩm quyền theo quy định tại khoản 3 Điều này;
b) Khởi kiện tại Tòa án nhân dân có thẩm quyền theo quy định của pháp luật về tố tụng dân sự”
Như vậy, đối với tranh chấp mà không có Giấy chứng nhận hoặc một trong những giấy tờ về quyền sử dụng đất thì chọn một trong hai cách giải quyết sau:
1. Khởi kiện tại Tòa án nhân dân cấp huyện nơi có đất.
2. Gửi đơn yêu cầu đến UBND cấp huyện nơi có đất
Căn cứ Điều 90 Nghị định 43/2014/NĐ-CP, thủ tục giải quyết tranh chấp tại UBND cấp huyện như sau:
Bước 1: Nộp đơn.
Bước 2: Chủ tịch UBND cấp huyện giao nhiệm vụ cho cơ quan tham mưu.
Bước 3: Giải quyết tranh chấp
Trong thời hạn giải quyết Chủ tịch UBND cấp huyện tổ chức hòa giải:
– Trường hợp hòa giải thành thì kết thúc tranh chấp.
– Trường hợp hòa giải không thành thì ban hành quyết định giải quyết:
+ Nếu đồng ý với quyết định giải quyết thì kết thúc tranh chấp.
+ Nếu không đồng ý với quyết định giải quyết thì có quyền khiếu nại đến Chủ tịch UBND tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương hoặc khởi kiện quyết định giải quyết của Chủ tịch UBND cấp huyện.
Thời hạn giải quyết: Không quá 45 ngày kể từ ngày nhận được hồ sơ hợp lệ; đối với các xã miền núi, hải đảo, vùng sâu, vùng xa, vùng có điều kiện kinh tế – xã hội khó khăn thì thời gian thực hiện được tăng thêm 10 ngày, trừ thủ tục hòa giải.
Click xem thêm nội dung: 3 trường hợp không được sang tên Sổ đỏ đất trồng lúa
Kết luận: Giải quyết tranh chấp đất đai khi không có Giấy chứng nhận hoặc một trong những loại giấy tờ về quyền sử dụng đất thì trước tiên phải hòa giải tại UBND xã, phường, thị trấn; nếu hòa giải không thành thì khởi kiện tại Tòa án hoặc đề nghị UBND cấp huyện giải quyết.
